Sneltrein-stoomlocomotief type 13 EST

EST-stoomlocomotief 13 (241 A) De Franse Oostbaan (EST) had begin jaren '20 van de vorige eeuw dringend een krachtige locomotief nodig om de zware sneltreinen op het traject Parijs – Belfort – Bazel te trekken. Met een topsnelheid van 120 km/h moest de nieuwe loc op vlakke baandelen een 700 ton zware trein met een constante snelheid van 115 km/h kunnen trekken, waarvoor een continu vermogen van ten minste 2.720 pk nodig was. Nog ambitieuzer was de eis om bij een stijging van 5 ‰ maar liefst 800 ton aanhanggewicht met een snelheid van 80 km/h te kunnen trekken. Hiervoor was ongeveer 3.540 pk nodig – een voor stoomlocs exorbitant vermogen! Een op 17 januari 1926 door Fives-Lille geleverd prototype met nummer 41.001 verscheen op het Europese toneel met de 'Mountain'-wielstelcode 2’D1’. Naar Frans gebruik was deze uitgevoerd als 4-cilinder compoundlocomotief volgens De Glehn/De Bousquet, met afzonderlijk instelbare Heusinger-aansturingen voor de hoge- en lagedrukaandrijving. Na uitvoerige tests volgden tussen 1930 en 1934 nog 89 locs, die in enkele details van het prototype afweken. Veertig exemplaren met de nummers 241 002-041 gingen naar de EST en 49 locs naar de ÉTAT. Het prototype werd omgedoopt in 241 001. De 241 A was uitgerust met een voor Europa nieuwe ketel naar Amerikaans voorbeeld, met een grotere verbrandingskamer en thermosifons type Nicholson. Gevoed werd de ketel via een uitlaatstoominjecteur en twee hogedrukinjecteurs. De binnenliggend cylinders (lagedrukcylinders) dreven het gebogen eerste koppelingswielstel aan, de buitenliggende cylinders (hogedrukcylinders) op het tweede. Via een schuifklep kon bij het wegrijden, of wanneer veel vermogen werd gevraagd, ook hogedrukstoom aan de lagedrukcylinders worden toegevoerd. Terwijl de EST met zijn "Mountains" voor zware sneltreinen het traject Paris – Belfort – Mulhouse – Basel verzorgde en bergliefhebbers en zonaanbidders naar hun vakantieadres in Zwitserland of Italië bracht, zorgde de ÉTAT voor de aansluiting op de uit Amerika of Groot-Brittannië in Cherbourg of Le Havre arriverende schepen. De ÉTAT was niet blij met zijn "Mountains", omdat het hoge gewicht en de grote, vast gemonteerde wielstellen snelle slijtage van de rails veroorzaakten. Daarom verkocht het bedrijf alle 49 locs aan de EST. Bij haar oprichting in 1938 nam de SNCF alle 90 locs over, die vervolgens na verschillende tijdelijke hercoderingen de nummers 241 A 1-41 (EST-locs in de oorspronkelijke volgorde) en 241 A 42-90 (vroegere ÉTAT-machines in gewijzigde volgorde) kregen. Tot ze tussen 1960 en 1965 buiten dienst gesteld werden zette de SNCF de locomotieven voornamelijk in tussen Parijs en Straatsburg en tussen Parijs en Bazel. Twee exemplaren zijn bewaard gebleven: de 241 A 1 in het spoorwegmuseum Mulhouse en de 241 A 65 bedrijfsklaar in Zwitserland.